*ایران در افق 1404*
در آذرماه سال 1382 سیاست‌هاى کلى برنامهى بیستسالهى آیندهى کشور تحت عنوان «چشم‌انداز جمهورى اسلامى ایران در افق 1404 هجرى شمسى» از سوى مقام معظم رهبرى به رییس‌جمهور وقت ابلاغ شد. رهبر معظم انقلاب اسلامى با ابلاغ سند نهایى چشم‌انداز 20 ساله جمهورى اسلامى ایران به سران سه قوه و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، افق روشن ایران را در سال 1404 هجرى شمسى را ترسیم کردند.
متن سند نهایى چشم‌انداز 20 ساله جمهورى اسلامى ایران به این شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
* چشم‌انداز جمهورى اسلامى ایران در افق 1404 هجرى شمسى
با اتکال به قدرت لایزال الهى و در پرتو ایمان و عزم ملى و کوشش برنامه‌ریزى شده و مدبرانه جمعى و در مسیر تحقق آرمان‌ها و اصول قانون اساسى، در چشم‌انداز 20 ساله، ایران کشورى است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادى، علمى و فناورى در سطح منطقه، با هویت اسلامى و انقلابى، الهام‌بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین‌الملل.
جامعه ایرانى در افق این چشم‌انداز، چنین ویژگى‌هایى خواهد داشت:
- توسعه یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگى، جغرافیایى و تاریخى خود و متکى بر اصول اخلاقى و ارزش‌هاى اسلامى، ملى و انقلابى، با تاکید بر مردم‌سالارى دینى، عدالت اجتماعى، آزادى‌هاى مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مند از امنیت اجتماعى و قضایى.
- برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فن‌آورى، متکى بر سهم برتر منابع انسانى و سرمایه اجتماعى در تولید ملى.
- امن، مستقل و مقتدر با سامان دفاعى مبتنى بر بازدارندگى همه جانبه و پیوستگى مردم و حکومت.
- برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایى، تامین اجتماعى، فرصت‌هاى برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب.
- فعال، مسوولیت‌پذیر، ایثارگر، مومن، رضایت‌مند، برخوردار از وجدان‌کارى، انضباط ، روحیه تعاون و سازگارى اجتماعى، متعهد به انقلاب و نظام اسلامى و شکوفایى ایران و مفتخر به ایرانى بودن.
- دست یافته به جایگاه اول اقتصادى، علمى و فن‌آورى در سطح منطقه آسیاى جنوب غربى (شامل آسیاى میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهاى همسایه) با تاکید بر جنبش نرم افزارى و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادى، ارتقاى نسبى سطح درآمدسرانه و رسیدن به اشتغال کامل.
- الهام بخش، فعال و موثر در جهان اسلام با تحکیم الگوى مردم‌سالارى دینى، توسعه کارآمد، جامعه اخلاقى، نواندیشى و پویایى فکرى و اجتماعى، تاثیرگذار بر همگرایى اسلامى و منطقه‌اى براساس تعالیم اسلامى و اندیشه‌هاى امام خمینى (ره).
- داراى تعامل سازنده و موثر با جهان براساس اصول عزت، حکمت و مصلحت.
ملاحظه - در تهیه، تدوین و تصویب برنامه‌هاى توسعه و بودجه‌هاى سالیانه، این نکته مورد توجه قرارگیرد: شاخص‌هاى کمى کلان آنها از قبیل، نرخ سرمایه‌گذارى، درآمد سرانه، تولید ناخالص ملى، نرخ اشتغال و تورم، کاهش فاصله درآمد میان دهک‌هاى بالا و پایین جامعه، رشد فرهنگ و آموزش و پژوهش و توانایى‌هاى دفاعى و امنیتى، باید متناسب با سیاست‌هاى توسعه و اهداف و الزامات چشم‌انداز، تنظیم و تعیین گردد و این سیاست‌ها و هدف‌ها به صورت کامل مراعات شود.
شایان ذکر است، این چشم‌انداز مبناى تنظیم سیاست‌هاى کلى چهار برنامه پنج‌ساله آینده خواهد بود و افق جهت‌گیرى کلى فعالیت‌هاى کشور را در ابعاد مختلف در 20 سال آینده مشخص مى‌کند.
*سیاست‌هاى کلى برنامه چهارم توسعه جمهورى اسلامى ایران
امور فرهنگى، علمى و فن‌آورى
1- اعتلا و عمق و گسترش دادن معرفت و بصیرت دینى برپایه قرآن و مکتب اهل بیت (ع).
- استوار کردن ارزش‌هاى انقلاب اسلامى در اندیشه و عمل.
- تقویت فضایل اخلاقى و ایمان، روحیه ایثار و امید به آینده.
- برنامه‌ریزى براى بهبود رفتارهاى فردى و اجتماعى.
2- زنده و نمایان نگاهداشتن اندیشه دینى و سیاسى حضرت امام خمینى (ره) و برجسته کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسى در تمام سیاستگذارى‌ها و برنامه‌ریزى‌ها.
3- تقویت وجدان کارى و انضباط اجتماعى و روحیه کار و ابتکار، کارآفرینى، درستکارى و قناعت و اهتمام به ارتقاى کیفیت تولید.
- فرهنگ‌سازى براى استفاده از تولیدات داخلى، افزایش تولید و صادرات کالا و خدمات.
4- ایجاد انگیزه و عزم ملى براى دستیابى به اهداف مورد نظر در افق چشم انداز.
5- تقویت وحدت و هویت ملى مبتنى بر اسلام و انقلاب اسلامى و نظام جمهورى اسلامى و آگاهى کافى درباره تاریخ ایران، فرهنگ، تمدن و هنر ایرانى - اسلامى و اهتمام جدى به زبان فارسى.
6- تعمیق روحیه دشمن‌شناسى و شناخت ترفندها و توطئه‌هاى دشمنان علیه انقلاب اسلامى و منافع ملى، ترویج روحیه ظلم ستیزى و مخالفت با سلطه گرى استکبار جهانى.
7- سالم‌سازى فضاى فرهنگى، رشد آگاهى‌ها و فضایل اخلاقى و اهتمام به امر به معروف و نهى از منکر.
- اطلاع‌رسانى مناسب براى تحقق ویژگى هاى مورد نظر در افق چشم‌انداز.
8 - مقابله با تهاجم فرهنگى.
- گسترش فعالیت رسانه‌هاى ملى در جهت تبیین اهداف و دستاوردهاى ایران اسلامى براى جهانیان.
9- سازماندهى و بسیج امکانات و ظرفیت‌هاى کشور در جهت افزایش سهم کشور در تولیدات علمى جهان.
- تقویت نهضت نرم افزارى و ترویج پژوهش.
- کسب فن آورى، بویژه فن آورى‌هاى نو، شامل: ریز فن‌آورى و فن آورى‌هاى زیستى، اطلاعات وارتباطات، زیست محیطى، هوافضا و هسته‌یى.
10- اصلاح نظام آموزشى کشور، شامل: آموزش و پرورش، آموزش فنى و حرفه‌اى، آموزش عالى و کارآمد کردن آن براى تامین منابع انسانى مورد نیاز در جهت تحقق اهداف چشم‌انداز.
11- تلاش در جهت تبیین و استحکام مبانى مردم‌سالارى دینى و نهادینه کردن آزادى‌هاى مشروع از طریق آموزش، آگاهى بخشى و قانونمند کردن آن.
امور اجتماعى، سیاسى، دفاعى و امنیتى
12- تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعى و ایجاد فرصت‌هاى برابر و ارتقاى سطح شاخص هایى از قبیل آموزش، سلامت، تامین غذا، افزایش درآمد سرانه و مبارزه با فساد.
13- ایجاد نظام جامع تامین اجتماعى براى حمایت از حقوق محرومان و مستضعفان و مبارزه با فقر و حمایت از نهادهاى عمومى و موسسات و خیریه‌هاى مردمى با رعایت ملاحظات دینى و انقلابى.
14- تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و در صحنه‌هاى اجتماعى و استیفاى حقوق شرعى و قانونى بانوان در همه عرصه‌ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان.
15- تقویت هویت ملى جوانان، متناسب با آرمان‌هاى انقلاب اسلامى.
- فراهم کردن محیط رشد فکرى و علمى و تلاش در جهت رفع دغدغه‌هاى شغلى، ازدواج، مسکن وآسیب هاى اجتماعى آنان.
- توجه به مقتضیات دوره جوانى و نیازها و توانایى‌هاى آنان.
16- ایجاد محیط و ساختار مناسب حقوقى، قضایى و ادارى براى تحقق اهداف چشم‌انداز.
17- اصلاح نظام ادارى و قضایى در جهت: افزایش تحرک و کارآیى، بهبود خدمت رسانى به مردم، تامین کرامت و معیشت کارکنان، به کارگیرى مدیران و قضات لایق و امین و تامین شغلى آنان، حذف یا ادغام مدیریت‌هاى موازى، تاکید بر تمرکززدایى در حوزه‌هاى ادارى و اجرایى، پیشگیرى از فساد ادارى و مبارزه با آن و تنظیم قوانین مورد نیاز.
18- گسترش و عمق بخشیدن به روحیه تعاون و مشارکت عمومى و بهره‌مند ساختن دولت از همدلى و توانایى‌هاى عظیم مردم.
19- آمایش سرزمینى مبتنى بر اصول زیر:
- ملاحظات امنیتى و دفاعى.
- کارآیى و بازدهى اقتصادى.
- وحدت و یکپارچگى سرزمین.
- گسترش عدالت اجتماعى و تعادل‌هاى منطقه‌یى.
- حفاظت محیط زیست و احیاى منابع طبیعى.
- حفظ هویت اسلامى، ایرانى و حراست از میراث فرهنگى.
- تسهیل و تنظیم روابط درونى و بیرونى اقتصاد کشور.
- رفع محرومیت‌ها، خصوصاً در مناطق روستایى کشور.
20- تقویت امنیت و اقتدار ملى با تاکید بر رشد علمى و فن‌آورى، مشارکت و ثبات سیاسى، ایجاد تعادل میان مناطق مختلف کشور، وحدت و هویت ملى، قدرت اقتصادى و دفاعى و ارتقاى جایگاه جهانى ایران.
21- هویت‌بخشى به سیماى شهر و روستا.
- بازآفرینى و روزآمد سازى معمارى ایرانى - اسلامى.
- رعایت معیارهاى پیشرفته براى ایمنى بناها و استحکام ساخت و سازها.
22- تقویت و کارآمد کردن نظام بازرسى و نظارت.
- اصلاح قوانین و مقررات در جهت رفع تداخل میان وظایف نهادهاى نظارتى و بازرسى.
23- اولویت دادن به ایثارگران انقلاب اسلامى در عرضه منابع مالى و فرصت ها و امکانات و مسوولیت‌هاى دولتى در صحنه هاى مختلف فرهنگى و اقتصادى.
24- ارتقاى توان دفاعى نیروهاى مسلح براى بازدارندگى، ابتکار عمل و مقابله موثر در برابر تهدیدهاو حفاظت از منابع ملى و انقلاب اسلامى و منابع حیاتى کشور.
25- توجه ویژه به حضور و سهم نیروهاى مردمى در استقرار امنیت و دفاع از کشور و انقلاب باتقویت کمى و کیفى بسیج مستضعفین.
26- تقویت، توسعه و نوسازى صنایع دفاعى کشور با تاکید بر گسترش تحقیقات و سرعت دادن به انتقال فن آورى‌هاى پیشرفته.
27- توسعه نظم و امنیت عمومى و پیشگیرى و مقابله موثر با جرایم و مفاسد اجتماعى و امنیتى از طریق تقویت و هماهنگى دستگاه‌هاى قضایى، امنیتى و نظامى و توجه جدى در تخصیص منابع به وظایف مربوط به اعمال حاکمیت دولت.
امور مربوط به مناسبات سیاسى و روابط خارجى
28- ثبات در سیاست خارجى براساس قانون اساسى و رعایت عزت، حکمت و مصلحت و تقویت روابط خارجى از طریق:
- گسترش همکارى‌هاى دو جانبه، منطقه‌یى و بین‌المللى.
- ادامه پرهیز از تشنج در روابط با کشورها.
- تقویت روابط سازنده با کشورهاى غیرمتخاصم.
- بهره‌گیرى از روابط براى افزایش توان ملى.
- مقابله با افزون خواهى و اقدام متجاوزانه در روابط خارجى.
- تلاش براى رهایى منطقه از حضور نظامى بیگانگان.
- مقابله با تک قطبى شدن جهان.
- حمایت از مسلمانان و ملت هاى مظلوم و مستضعف، به ویژه ملت فلسطین.
- تلاش براى همگرایى بیشتر میان کشورهاى اسلامى.
- تلاش براى اصلاح ساختار سازمان ملل.
29- بهره‌گیرى از روابط سیاسى با کشورها براى نهادینه کردن روابط اقتصادى، افزایش جذب منابع و سرمایه گذارى خارجى و فن آورى پیشرفته و گسترش بازارهاى صادراتى ایران و افزایش سهم ایران ازتجارت جهانى و رشد پرشتاب اقتصادى مورد نظر در چشم انداز.
30- تحکیم روابط با جهان اسلام و ارایه تصویر روشن از انقلاب اسلامى و تبیین دستاوردها وتجربیات سیاسى، فرهنگى و اقتصادى جمهورى اسلامى و معرفى فرهنگ غنى و هنر و تمدن ایرانى و مردم‌سالارى دینى.
31- تلاش براى تبدیل مجموعه کشورهاى اسلامى و کشورهاى دوست منطقه به یک قطب منطقه‌یى اقتصادى، علمى، فن‌آورى و صنعتى.
32- تقویت و تسهیل حضور فرهنگى جمهورى اسلامى ایران در مجامع جهانى و سازمان‌هاى فرهنگى بین‌المللى.
33- تقویت هویت اسلامى و ایرانى ایرانیان خارج از کشور، کمک به ترویج زبان فارسى در میان آنان، حمایت از حقوق آنان، و تسهیل مشارکت آنان در توسعه ملى.
امور اقتصادى
34- تحقق رشد اقتصادى پیوسته، باثبات و پرشتاب متناسب با اهداف چشم انداز.
- ایجاد اشتغال مولد و کاهش نرخ بیکارى.
35- فراهم نمودن زمینه هاى لازم براى تحقق رقابت پذیرى کالاها و خدمات کشور در سطح بازارهاى داخلى و خارجى و ایجادساز و کارهاى مناسب براى رفع موانع توسعه صادرات غیرنفتى.
36- تلاش براى دستیابى به اقتصاد متنوع و متکى بر منابع دانش و آگاهى، سرمایه انسانى و فن‌آورى نوین.
37- ایجاد ساز و کار مناسب براى رشد بهره ورى عوامل تولید (انرژى، سرمایه، نیروى کار، آب، خاک و...)
- پشتیبانى از کار آفرینى، نوآورى و استعدادهاى فنى و پژوهشى.
38- تامین امنیت غذایى کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلى و تاکید بر خودکفایى در تولیدمحصولات اساسى کشاورزى.
39- مهار تورم و افزایش قدرت خرید گروه هاى کم درآمد و محروم و مستضعف و کاهش فاصله بین دهک هاى بالا و پایین درآمدى جامعه و اجراى سیاست هاى مناسب جبرانى.
40- توجه به ارزش اقتصادى، امنیتى، سیاسى و زیست محیطى آب در استحصال، عرضه، نگهدارى و مصرف آن.
- مهار آبهایى که از کشور خارج مى شود و اولویت استفاده از منابع آبهاى مشترک.
41- حمایت از تامین مسکن گروه هاى کم درآمد و نیازمند.
42- حرکت در جهت تبدیل درآمد نفت و گاز به دارایى هاى مولد به منظور پایدارسازى فرآیند توسعه و تخصیص و بهره بردارى بهینه از منابع.
43- توسعه روستاها.
- ارتقاى سطح درآمد و زندگى روستاییان و کشاورزان و رفع فقر، با تقویت زیرساخت هاى مناسب تولید و تنوع بخشى و گسترش فعالیت هاى مکمل، به ویژه صنایع تبدیلى و کوچک و خدمات نوین، باتاکید بر اصلاح نظام قیمت گذارى محصولات.
44- هم‌افزایى و گسترش فعالیت هاى اقتصادى در زمینه هایى که داراى مزیت نسبى هستند، ازجمله صنعت، معدن، تجارت، مخابرات، حمل و نقل و گردشگرى، به ویژه صنایع نفت، گاز و پتروشیمى وخدمات مهندسى پشتیبان آن، صنایع انرژى بر و زنجیره پایین دستى آنها، با اولویت سرمایه گذارى درایجاد زیربناها و زیرساخت هاى مورد نیاز، و ساماندهى سواحل و جزایر ایرانى خلیج فارس در چارچوب سیاست هاى آمایش سرزمین.
45- تثبیت فضاى اطمینان بخش براى فعالان اقتصادى و سرمایه گذاران با اتکا به مزیت هاى نسبى و رقابتى و خلق مزیت هاى جدید و حمایت از مالکیت و کلیه حقوق ناشى از آن.
46 - ارتقاى بازار سرمایه ایران و اصلاح ساختار بانکى و بیمه اى کشور با تاکید بر کارآیى، شفافیت، سلامت و بهره‌مندى از فن آورى‌هاى نوین.
- ایجاد اعتماد و حمایت از سرمایه گذاران با حفظ مسوولیت پذیرى آنان.
- تشویق رقابت و پیشگیرى از وقوع بحران ها و مقابله با جرم هاى مالى.
47- توانمندسازى بخش‌هاى خصوصى و تعاونى به عنوان محرک اصلى رشد اقتصادى و کاهش تصدى دولت همراه با حضور کارآمد آن در قلمرو امور حاکمیتى در چارچوب سیاست‌هاى کلى اصل 44قانون اساسى که ابلاغ خواهد شد.
48- ارتقاى ظرفیت و توانمندی‌هاى بخش تعاونى از طریق تسهیل فرآیند دستیابى به منابع، اطلاعات، فن آورى ارتباطات و توسعه پیوندهاى فنى، اقتصادى و مالى آن.
49- توجه و عنایت جدى بر مشارکت عامه مردم در فعالیت‌هاى اقتصادى کشور و رعایت جهات زیردر امر واگذارى موسسات اقتصادى دولت به مردم:
- امر واگذارى در جهت تحقق اهداف برنامه باشد و خود هدف قرار نگیرد.
- در چارچوب قانون اساسى صورت پذیرد.
- موجب تهدید امنیت ملى و یا تزلزل حاکمیت ارزش هاى اسلامى و انقلابى نگردد.
- به خدشه دار شدن حاکمیت نظام یا تضییع حق مردم و یا ایجاد انحصار نینجامد.
- به مدیریت سالم و اداره درست کار توجه شود.
50- اهتمام به نظم و انضباط مالى و بودجه اى و تعادل بین منابع و مصارف دولت.
51- تلاش براى قطع اتکاى هزینه هاى جارى به نفت و تامین آن از محل درآمدهاى مالیاتى واختصاص عواید نفت براى توسعه سرمایه گذارى براساس کارآیى و بازدهى.
52- تنظیم سیاست هاى پولى، مالى و ارزى با هدف دستیابى به ثبات اقتصادى و مهار نوسانات.
ملاحظه: شاخص‌هاى کمى و نحوه انطباق محتواى برنامه‌ها و بودجه‌هاى سالانه متناسب با سیاست‌هاى کلى برنامه چهارم تهیه و ارایه شود. <**ادامه مطلب...**>
